Máy dịch thay thế biên dịch viên?

Khi công nghệ liên tục phát triển trên toàn cầu, máy móc thay thế con người trong nhiều lĩnh vực lao động. Trong ngành dịch thuật, ta dễ dàng suy đoán về việc liệu máy dịch có thể thay thế biên dịch viên, nhất là khi ai cũng có thể sử dụng ứng dụng dịch thuật trên smartphone. Tuy nhiên, dù máy móc dịch văn bản có trở nên tinh vi tới đâu, vẫn khó thể sánh ngang với con người.

Một số thách thức bao gồm:

1. Chỉ biên dịch viên có khả năng dịch sắc thái văn hóa

Một trong những rào cản lớn nhất mà máy dịch phải vượt qua nằm ở yếu tố con người của ngôn ngữ, đặc biệt là các sắc thái văn hóa. Cho dù các chương trình dịch thuật có trở nên tinh vi đến đâu cũng không thể nắm bắt toàn bộ các khía cạnh văn hóa. Chẳng hạn như thành ngữ và truyện cười.

Ví dụ, tiếng Nhật là một ngôn ngữ bén rễ từ văn hóa và chuẩn mực xã hội. Tức là, bối cảnh văn hóa rất quan trọng trong giao tiếp tiếng Nhật. Mặc dù dịch máy có thể phiên âm ngôn ngữ rất, nhưng các sắc thái trong ngôn ngữ Nhật Bản sẽ bị mất đi trong bản dịch.

Để có các bản dịch chính xác, cần lưu tâm tới bối cảnh văn hóa của giao tiếp, vì thế quá trình này cần có biên dịch viên.

2. Ngôn ngữ phát triển và từ ngữ thay đổi

Khi các ngôn ngữ tiếp tục phát triển, từ mới và các cụm từ được tạo ra. Ngoài ra, các từ mang nghĩa mới theo thời gian và thường không được sử dụng theo cách giống như những năm trước.

Chắc chắn, máy móc có thể được lập trình để bao gồm các từ, cụm từ và nghĩa mới. Nhưng biên dịch viên dễ thích nghi với thay đổi hơn, khiến họ chuyển tiếp sự khác biệt trong bản dịch dễ hơn.

3. Cần chọn từ đúng

Mỗi ngôn ngữ chính được sử dụng trên toàn cầu đều có rất nhiều từ. Ví dụ, tiếng Pháp có khoảng 135.000 từ , trong khi tiếng Nhật có khoảng 500.000 từ. Thêm vào đó, các từ thường đa nghĩa, và biên dịch viên thường gặp khó khăn khi chọn từ phù hợp.

Một ví dụ về tầm quan trọng của việc chọn từ chính xác là từ sayxicado trong tiếng Tây Ban Nha. Nó thường được sử dụng để mô tả một người say. Tuy nhiên, từ này có một nghĩa khác là bị đầu độc. Dịch có thể sẽ bỏ lỡ ngữ cảnh của thuật ngữ đang được sử dụng.

4. Các lĩnh vực chuyên môn cần có con người

Một số lĩnh vực, chẳng hạn như lĩnh vực y tế và pháp lý, đặc biệt yêu cầu biên dịch viên là các chuyên gia về chủ đề và hiểu các biệt ngữ và thuật ngữ mà máy dịch không thể. Bởi vì nhiều khi máy móc tự động rà quét nhầm ý nghĩa của các từ. Ngoài ra, chương trình máy không thể giải mã một thuật ngữ của riêng một chuyên ngành.

Trong lĩnh vực y tế, một sai lầm trong dịch văn bản có thể dẫn đến hậu quả nghiêm trọng. Do đó, cần có biên dịch viên tham gia vào quá trình dịch thuật. Từ việc hiểu rõ các thiết bị y tế đến các tình huống cấp cứu, mọi khía cạnh của lĩnh vực y tế đều yêu cầu các bản dịch hoàn toàn chính xác mà máy móc khó làm được.

Ngoài ngành y tế, lĩnh vực pháp lý cũng mang tính kỹ thuật và chuyên môn cao. Các yêu cầu pháp lý giữa các khu vực rất khác nhau và các luật thay đổi khi các luật mới được tạo ra. Do đó, dịch máy sẽ gặp vấn đề trong việc chuyển tiếp thông tin. Trái lại, biên dịch viên có thể đảm bảo rằng ngay cả những chi tiết pháp lý nhỏ nhất cũng được dịch một cách chuyên nghiệp.

5. Hiệu đính bản dịch máy 

Mặc dù không thể xử lý một số yếu tố quan trọng nhất trong dịch thuật, máy móc vẫn có ưu điểm riêng. Chẳng hạn như dịch văn bản năng suất cao và tiết kiệm chi phí hơn cho nhiều dự án. Do đó, lựa chọn tối ưu để kết hợp lợi ích của dịch máy và biên dịch viên là hiệu đính bản dịch máy.

Trong quá trình hiệu đính bản dịch, một biên tập viên chuyên nghiệp sẽ xem xét và chỉnh sửa nội dung được dịch bằng máy để đảm bảo độ chính xác. Người dịch sẽ chắc chắn rằng các sắc thái văn hóa, từ chính xác, thuật ngữ chuyên ngành và các yếu tố khác được dịch chuẩn.

Mặc dù vẫn rất xa để máy móc đạt được chất lượng như con người, nhưng những tiến triển đó đang xảy ra rất nhanh. Có vài cặp ngôn ngữ dễ đạt được chất lượng như người dịch hơn những cặp ngôn ngữ khác. Ví dụ, bản dịch máy tiếng Tây Ban Nha sẽ dễ đạt được hơn tiếng Nhật. Tuy nhiên, dù công nghệ có phát triển đến đâu thì yếu tố con người trong dịch thuật vẫn rất quan trọng để giao tiếp được tự nhiên.